Αρχαία Νεμέα:  Ανάμεσα στο παρόν, το μύθο και την ιστορία

Διάσημη για τα Νέμεα στην αρχαιότητα και για τα κρασιά της στη σύγχρονη εποχή. Γνωστή επίσης, ως το μέρος όπου ο Ηρακλής ξεκίνησε το ταξίδι των 12 άθλων του. Η Αρχαία Νεμέα απέχει 37 χιλιόμετρα από την Κόρινθο και μόλις 110 χιλιόμετρα ή μιάμιση ώρα αν προτιμάτε, από την Αθήνα. Μας περιμένει ν’ ανακαλύψουμε το ένδοξο, ιστορικό παρελθόν  της, το αναμφισβήτητα γευστικό, παρόν της, αλλά και έναν από τους γνωστότερους μύθους που συναντάμε στην Ελληνική Μυθολογία. Ας πάρουμε όμως τα πράγματα με τη σειρά…

Ο Αρχαιολογικός χώρος της Αρχαίας Νεμέας.

Στα αρχαία χρόνια, η περιοχή της Αρχαίας Νεμέας ήταν, ουσιαστικά, ακατοίκητη ειδικά τον χειμώνα, λόγω της μορφολογίας της περιοχής. Τους θερινούς μήνες, η περιοχή της Νεμέας ήταν γεμάτη ζωή. Στο τοπικό στάδιο διεξάγονταν τα Νέμεα, αγώνες οι οποίοι συγκαταλέγονται στους σημαντικότερους της αρχαιότητας.  Ο αρχαιολογικός χώρος της Νεμέας απέχει από το στάδιο περίπου 400 μέτρα. Στις ανασκαφές του, έχουν πάρει μέρος Αγγλικές (1766), Γαλλικές (1884-1912) και Αμερικανικές (1924-26) αρχαιολογικές ομάδες. 

Κύριο αξιοθέατό του είναι, χωρίς αμφιβολία, ο Ναός του Νεμείου Διός. Από τον συγκεκριμένο ναό έχουν αναστηλωθεί εννέα στήλες. Τα μέρη των υπόλοιπων στηλών, βρίσκονται εντός του αρχαιολογικού χώρου. Ο Ναός είναι Δωρικού ρυθμού και χρονολογείται από τον 4^ο αιώνα π.Χ. Εντός του αρχαιολογικού χώρου, θα εντοπίσετε επίσης, εγκαταστάσεις και μέσα συγκέντρωσης νερού, τάφους και τη βάση του βωμού πλησίον του Ιερού του Διός.   

Στο χώρο υπήρχαν επίσης ξενώνες, λουτρά και κτιριακό συγκρότημα για τη κάλυψη των αναγκών των αθλητών που συμμετείχαν στα Νέμεα. Δυστυχώς όμως από αυτά, δεν έχουν διασωθεί, παρά ελάχιστα πράγματα. Όταν η διοργάνωση των Νέμεων μεταφέρθηκε οριστικά στο Άργος (περίπου το 200 π.χ.), ο χώρος σταδιακά παρήκμασε. Πολύ αργότερα, περίπου τον 6^ο αιώνα μ.Χ., γίνεται ξανά μια προσπάθεια κατοίκησης του χώρου. Στον χώρο όπου υπήρχαν παλαιότερα οι ξενώνες των αθλητών, κτίζεται και μια Βασιλική Εκκλησία. Ωστόσο, έπειτα από επιδρομές και λεηλασίες, ο χώρος καταστρέφεται. Μοιραία, μερικά χρόνια αργότερα, εγκαταλείπεται οριστικά.

Αρχαία Νεμέα: Το αρχαιολογικό Μουσείο.

Εντός του αρχαιολογικού χώρου της Αρχαίας Νεμέας βρίσκεται και το αντίστοιχο Αρχαιολογικό Μουσείο. Το κτίριο στο οποίο στεγάζεται, κτίστηκε από Αμερικανικά κεφάλαια  και παραχωρήθηκε  στο Ελληνικό κράτος το 1984.

Στο Αρχαιολογικό Μουσείο Νεμέας θα θαυμάσετε ευρήματα από την Νεμέα, τις Αρχαίες Κλεωνές, πιθάρια, σκεύη και διάφορα άλλα ευρήματα. Στο χώρο επίσης υπάρχουν αξιόλογες μακέτες που απεικονίζουν τη μορφή που είχε ο αρχαιολογικός χώρος στο πέρασμα του χρόνου, καθώς και σημεία ενημέρωσης με αξιόλογα ιστορικά στοιχεία.

Σε ξεχωριστή αίθουσα φιλοξενείται και ο θησαυρός των Αηδονιών. Πρόκειται για μια πολύτιμη συλλογή που αριθμεί πάνω από τριακόσια υπερπολύτιμα ευρήματα τα οποία βρέθηκαν στο κοντινό Μυκηναϊκό Νεκροταφείο των Αηδονιών. Η συλλογή περιλαμβάνει χρυσά κοσμήματα, πολύτιμους λίθους, δαχτυλίδια, σφραγιδόλιθους, χάντρες και γενικότερα ευρήματα που υπήρχαν εντός των θολωτών τάφων. 

Αξίζει να σημειωθεί πως η συγκεκριμένη συλλογή είχε αποσπαστεί από τους τάφους από αρχαιοκάπηλους. Έπειτα από χρόνια εντοπίστηκε σε δημοπρασία του εξωτερικού. Ευτυχώς, με συντονισμένες ενέργειες, επετεύχθη ο επαναπατρισμός τους. Πλέον, το Αρχαιολογικό Μουσείο της Νεμέας αποτελεί το μόνιμο σπίτι της συλλογής.

Πληροφορίες για το ωράριο, τι μέρες λειτουργίας και τις τιμές των εισιτηρίων του αρχαιολογικού χώρου, μπορείτε να βρείτε στη σχετική ιστοσελίδα του Υπουργείου Πολιτισμού.

Ο Χώρος του Σταδίου της Αρχαίας Νεμέας.

Όπως αναφέραμε και προηγουμένως, όλη η ζωή στην Αρχαία Νεμέα στρέφονταν γύρω από τη διοργάνωση των Νέμεων. Οι αγώνες αυτοί διεξάγονταν στο στάδιο της Νεμέας. Οι ανασκαφές σ’ αυτό διήρκησαν 7  χρόνια (1974-1981). Έγιναν από τη Σχολή Κλασσικών Σπουδών του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας, υπό την καθοδήγηση του καθηγητή Stephen Miller. 

Οι αγώνες των Νέμεων ξεκίνησαν περίπου το 300 π.Χ. και διεξάγονταν αρχικά ανά δύο έτη, έπειτα εναλλάξ στη Νεμέα και το Άργος, μέχρι που το Άργος ανέλαβε ολοκληρωτικά την οργάνωση των αγώνων, περίπου έναν αιώνα αργότερα. 

Υπάρχουν δύο εκδοχές για την καθιέρωσή τους. Η πρώτη λέει ότι καθιερώθηκαν προς τιμήν του Δία από τον Ηρακλή, όταν αυτός ολοκλήρωσε τον άθλο με τη φόνευση του λιονταριού της Νεμέας. Η δεύτερη, αναφέρει πως τα Νέμεα καθιερώθηκαν εις μνήμην του Οφέλτη, γιού του βασιλιά της Νεμέας Λυκούργου. Ο Οφέλτης έχασε τη ζωή του σε βρεφική ηλικία, από δάγκωμα φιδιού. Καθώς ο θάνατός του θεωρήθηκε πολύ κακός οιωνός, οι αγώνες αφιερώθηκαν τόσο στη μνήμη του Οφέλτη, όσο και στο Θεό Δία.

Το στάδιο της Νεμέας, είχε χωρητικότητα 40.000 θεατών οι οποίοι κάθονταν σε βαθμίδες από μαλακό πέτρωμα. Το μήκος του αγωνιστικού χώρου ήταν κάτι λιγότερο από 180 μέτρα. Το πιο χαρακτηριστικό σημείο του είναι, αναμφίβολα, η λίθινη θολωτή στοά που συνδέει τον αγωνιστικό χώρο του σταδίου, με τον χώρο στον οποίο προετοιμάζονταν οι αθλητές πριν του αγώνες. Η συγκεκριμένη στοά είναι μερικώς αναστηλωμένη και προσβάσιμη στους επισκέπτες.

Η αφετηρία των 12 άθλων του Ηρακλή.

Όσον αφορά καθαρά το μυθολογικό κομμάτι, η Αρχαία Νεμέα είναι η περιοχή όπου ο Ηρακλής ξεκίνησε την εκτέλεση των 12 άθλων του και κατ’ επέκταση την πορεία του προς την αθανασία. 

Ο πρώτος άθλος που ανατέθηκε στον Ηρακλή από τον Βασιλιά των Μυκηνών Ευρυσθέα, ήταν να σκοτώσει το λιοντάρι της Νεμέας. Σύμφωνα με την Ελληνική Μυθολογία, το λιοντάρι της Νεμέας ήταν απόγονος του Δία και της Θεάς Σελήνης. Μεγάλωσε με τη φροντίδα της Ήρας η οποία το άφησε στην περιοχή της Νεμέας για να σπέρνει τον τρόμο στους ανθρώπους. Είχε τόσο σκληρό δέρμα, που δεν μπορούσε να τρυπηθεί από οποιοδήποτε σπαθί ή όπλο. 

Ο Ηρακλής χρησιμοποίησε τη δύναμή του και έπνιξε το ζώο με τα χέρια του. Μετά την παρακίνηση από τη Θεά Αθηνά, ο Ηρακλής χρησιμοποίησε τα δόντια του ζώου για να το γδάρει, να πάρει τη λεοντή του και να τη φορά πάντα ως πανοπλία. Τέλος το σώμα του νεκρού ζώου μεταφέρθηκε από τους Θεούς στον ουρανό και σχημάτισε τον αστερισμό του Λέοντα. 

Από τις αρχές του 2021, υπάρχει στη πλατεία της Νεμέας άγαλμα που απεικονίζει τον Ηρακλή και το λιοντάρι της Νεμέας, υπενθυμίζοντας σε όλους μας την αγαπημένη ιστορία του συγκεκριμένου άθλου.

Η Αρχαία Νεμέα στις μέρες μας.

Στις μέρες μας, η Νεμέα εξακολουθεί να μην είναι πυκνοκατοικημένη, αριθμώντας περίπου 400 μόνιμους κατοίκους. Παρόλα αυτά, κατέχει μια αξιοσημείωτη πρωτιά καθώς είναι η περιοχή με την μεγαλύτερη καλλιέργεια αμπελιών στην Ελλάδα. Το θετικό είναι πως η αμπελουργία στη Νεμέα δεν περιορίζεται μόνο στην ποσότητα, αλλά διαπρέπει και στην ποιότητα. Τα συστατικά του εδάφους, αλλά και η γνώση και η συνεχή εξειδίκευση των τοπικών οινοποιών διασφαλίζουν και την εξαιρετική ποιότητα του τελικού προϊόντος. 

 Έτσι, είναι πολλοί αυτοί που επισκέπτονται την Αρχαία Νεμέα για ν’ ακολουθήσουν τους «δρόμους του κρασιού». Πρόκειται για ένα δίκτυο δρόμων που οδηγεί μέσα από τους υπέροχους αμπελώνες της περιοχής στα τοπικά οινοποιεία. Πέρα από την ομορφιά της διαδρομής, οι επισκέπτες ανακαλύπτουν τα τοπικά κτήματα και οινοποιεία και φυσικά αποκτούν τοπικά κρασιά τα οποία φέρουν την ονομασία προέλευσης «Νεμέα».  Η συγκεκριμένη ονομασία αποτελεί επίσημα Ονομασία Προέλευσης Ανωτέρας Ποιότητας (Ο.Π.Α.Π.).

Αρχαία Νεμέα: Ιστορία, Μύθος… και οίνος!

Κάνοντας έναν μικρό επίλογο στα γραφόμενα, θα λέγαμε πως η Αρχαία Νεμέα είναι ένα μέρος που μπορεί να μην είναι ανεπτυγμένο τουριστικά σε μεγάλο βαθμό. Ωστόσο, διαθέτει έναν μικρό αλλά αξιόλογο αρχαιολογικό χώρο, ένα αρκετά εντυπωσιακό αρχαίο στάδιο αλλά και ένα μουσείο με εξαιρετικά εκθέματα, με μέγεθος που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ιδανικό για τους μικρούς επισκέπτες.

Όσοι έχετε μικρά παιδιά στην παρέα σας, συνδυάστε το… μάθημα ιστορίας με τον μύθο. Βάλτε την φαντασία των παιδιών σας, να ταξιδέψει και να ζωντανέψει τον άθλο του Ημίθεου Ηρακλή σε τούτα τα μέρη και κλείστε τη βόλτα σας απολαμβάνοντας εξαιρετικό κρασί και καλό φαγητό στη σύγχρονη πόλη της Νεμέας. Ειδικά για τους κατοίκους της Αθήνας, μια ημερήσια επίσκεψη στη Νεμέα πρέπει οπωσδήποτε να κατέχει μια θέση στην ταξιδιωτική τους ατζέντα.