Φαιστός : Κομμάτι του Μινωικού πολιτισμού

Θέλοντας να είμαστε ειλικρινείς, ομολογούμε πως στο μυαλό όλων μας, όταν αναφερόμαστε στον Μινωικό πολιτισμό η Φαιστός έρχεται… δεύτερη. Η μεγαλειώδης Κνωσός επισκιάζει, ακόμα και σήμερα, τη συγκεκριμένη πόλη. Αυτό δεν σημαίνει ότι η Φαιστός είναι ανάξια λόγου. Για την ακρίβεια, θα λέγαμε ακριβώς το αντίθετο, αναλογιζόμενοι πάντα τα ιστορικά στοιχεία και τα ευρήματα της αρχαιολογικής σκαπάνης. 

Η Ιστορία της Φαιστού στο πέρασμα του χρόνου

Η κατοίκηση της Φαιστού ξεκινά στη νεολιθική εποχή. Ωστόσο, η μεγάλη ανάπτυξη έρχεται στα χρόνια του Μινωικού και του Μυκηναϊκού πολιτισμού. Κατά τα Μινωικά χρόνια, βασιλιάς της Φαιστού είναι ο Ραδάμανθυς, αδελφός του Βασιλιά Μίνωα. Περίπου το 2000 π.Χ. οικοδομείται το πρώτο, μεγαλοπρεπές παλάτι της Φαιστού. Από εκείνη τη στιγμή και μέχρι τη πτώση και του Μυκηναϊκου πολιτισμου, η πόλη ακμάζει και σ’ αυτή διαμένει μεγάλος αριθμός κατοίκων.

Οι κάτοικοι της εποχής εγκαθίστανται στη Φαιστό για πολλούς λόγους, όπως το εξαιρετικό κλίμα, η ύδρευση της πόλης από το Ληθαίο ποταμό και η οικονομική ανάπτυξη της περιοχής. Δεν πρέπει να παραβλέψουμε το γεγονός ότι η θέση της Φαιστού είναι προνομιακή, όσον αφορά το οικονομικό και εμπορικό κομμάτι. Εκμεταλλεύεται την εύφορη κοιλάδα της Μεσαράς και ελέγχει τα λιμάνια σε Μάταλα και Κομμό. Εύλογα λοιπόν ο Όμηρος, χαρακτηρίζει την Φαιστό “καλά κατοικημένη”.

Σύμφωνα με τους αρχαιολόγους και τους ιστορικούς, το πρώτο ανάκτορο της Φαιστού καταστρέφεται περίπου το 1730 π.Χ. Άμεσα όμως οικοδομείται νέο, ακόμα πιο εντυπωσιακό. Όταν οι Μυκηναίοι διαδέχονται τους Μινωίτες, η Φαιστός συνεχίζει να ακμάζει. Διαπρέπει εμπορικά, κόβοντας το δικό της νόμισμα, ενώ διατηρεί συνεχή επικοινωνία και εμπορικούς δεσμούς με τις Κυκλάδες και την Αίγυπτο. Η Παρακμή της Φαιστού και η σταδιακή εγκατάλειψή της, ξεκινά το 160 π.Χ.. Τότε, η Γόρτυνα επιτίθεται και κατακτά την πόλη. 

Ο Αρχαιολογικός Χώρος

Ο αρχαιολογικός χώρος της Φαιστού απέχει περίπου 60 χιλιόμετρα από το Ηράκλειο. Βρίσκεται στο νότιο τμήμα του Νομού Ηρακλείου, πολύ κοντά στα, επίσης διάσημα και τουριστικά Μάταλα. Το σημείο όπου βρισκόταν η Φαιστός, εντοπίστηκε πρώτα από τον Βρετανό πλοίαρχο Η. Spratt. Ωστόσο, το μεγαλύτερο μέρος των ερευνών, έγινε από την Ιταλική αρχαιολογική εταιρεία. 

Ο Επισκέψιμος χώρος είναι πολύ μεγάλος. Μόνο τα βασιλικά ανάκτορα έχουν έκταση 18.000 τ.μ.. Τα περισσότερα κομμάτια που έχουν ανασκαφεί ανήκουν στο δεύτερο ανάκτορο. Μάλιστα, αρκετά μεταγενέστερα κτίρια έπρεπε να καταστραφούν, προκειμένου να έρθει στο φώς η συγκεκριμένη, μεγαλειώδης κατασκευή. Στη Φαιστό, ανακαλύφθηκαν επίσης, αποθήκες, εργαστήρια αλλά και πολλές κατοικίες των ανθρώπων που ζούσαν περιμετρικά του παλατιού. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα βασιλικά διαμερίσματα και ορισμένες μεγάλες αίθουσες. 

Όπως είναι λογικό, οι ανασκαφές, πέρα από κτίρια, έφεραν στην επιφάνεια και πάρα πολλά ευρήματα. Νομίσματα, πιθάρια, όστρακα, ειδώλια, όπλα και εργαλεία είναι μόνο μερικά από αυτά. Επιπλέον, ορισμένα πλακόστρωτα του αρχαιολογικού χώρου διατηρούνται σε πολύ καλή κατάσταση. Ωστόσο το διασημότερο και πιο… μυστηριώδες εύρημα, δεν είναι άλλο από τον δίσκο της Φαιστού.

Ο Δίσκος της Φαιστού

Δεν ξέρουμε αν είναι το σημαντικότερο. Σίγουρα όμως, ο δίσκος της Φαιστού είναι το πιο διάσημο εύρημα των συγκεκριμένων ανασκαφών. Πρόκειται για ένα πήλινο δίσκο με διάμετρο 15 εκατοστά και πάχος μόλις 1 εκατοστό. Ανακαλύφθηκε σε ένα από τα υπόγεια του παλατιού. Παρά το εύθραυστο υλικό και το μικρό μέγεθός του, ήρθε στο φως σε άριστη κατάσταση. 

Σε κάθε μία από τις πλευρές του υπάρχουν σύμβολα που “διαβάζονται” σε σπειροειδή φορά. Η σημασία των συμβόλων δεν έχει αποκωδικοποιηθεί. Έτσι, η χρήση του δεν έχει τεκμηριωθεί και παραμένει, επί της ουσίας, άγνωση. Κάποιοι ερευνητές θεωρούν πως ο δίσκος της Φαιστού είχε θρησκευτική χρήση και  άλλοι πως είναι ένα είδος ημερολογίου. Ορισμένοι, εικάζουν πως ο δίσκος της Φαιστού έχει πάνω του ένα απλό κείμενο. Όπως αναφέραμε και πριν, καμία από τις παραπάνω θεωρίες δεν έχει επιβεβαιωθεί με σιγουριά.

Διαθέσιμη για εξερεύνηση όλο το χρόνο

Η Φαιστός είναι επισκέψιμη όλο το χρόνο, με ελαφρώς διευρυμένο ωράριο τους καλοκαιρινούς μήνες. Η απόστασή της από την πόλη του Ηρακλείου είναι λίγο μεγάλη. Ωστόσο, ο αρχαιολογικός χώρος είναι αρκετά “χορταστικός” για τον επισκέπτη. Τους θερινούς μήνες, συνδυάστε την επίσκεψη στη Φαιστό με ένα μπάνιο στα κοντινά Μάταλα. 

Σημείωση: Όσοι αναζητούν το δίσκο της Φαιστού, δεν θα χρειαστεί να πάνε πολύ μακριά για να τον θαυμάσουν. Το διάσημο εύρημα φιλοξενείται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου. Αποτελεί μέρος μιας εξαιρετικής και άκρως ενδιαφέρουσας συλλογής ευρημάτων, που εκτίθεται στο συγκεκριμένο χώρο.